خود آزمايي درس بيستم   ( ضمير )  صفحه 103

1-         كتاب هاي شما را به امانت برده ام  _←   كتاب ها يتان را به امانت برده ام .

-          برادر ايشان آمده بود و سراغ شما را مي گرفت_←   برادر شان آمده بود و سراغتان را مي گرفت .

-          خياط هنوز لباسش را حاضر نكرده است _←   خياط هنوز لباس او را حاضر نكرده است .

-   به خوابي عميق فرو رفته بود ،‌چنان كه هر چه او را صدا مي زدند .‌جواب نمي داد . _← به خوابي عميق فرو رفته بود ؛ چنان كه هر چه صدايش مي زدند ،‌جواب نمي داد .

-          نگاهتان  مي كردند _←  به شما نگاه مي كردند / شما را نگاه مي كردند .

-          خودت هم او را ديدي ؟  _←  خود تو هم ديديش ؟‌

-          اگر او را ببيني ،‌ مي شناسي ؟   _←  اگر ببينيش ، مي شناسي .

خود آزمايي درس نوزدهم  ( خاطره نويسي ، يادداشت روزانه )  صفحه 99

1-    فعاليت دانش آموزان است .

2-    تكليف دانش آموزان است .

3-    فعاليت دانش آموزان است .

4-    فعاليت دانش آموزان است .

                 گروه اسمي (1)                                                                    گروه اسمي (2)

              وابسته           هسته       وابسته                                       هسته                 وابسته                        وابسته

        صفت مبهم           اسم            صفت بياني                              اسم                  نشانه ي نكره          صفت بياني

               فلان            شاعر          توانا                                          گل                         ي                            زيبا

              چند                 فيلم            ديدني                                   جنگل                       ي                           ديدني

              هر                 سخن            نيك                                     كتاب                       ي                             مفيد  

 خود آزمايي درس هجدهم ( گروه اسمي 3 ) صفحه 94

1-                                                               اين   چهار  دانش آموز  زرنگ

وابسته ي پيشين(1)        وابسته ي پيشين (2)        هسته                 وابسته ي پسين

صفت اشاره                صفت شمارشي                   اسم                 صفت بياني (عادي )

                  اين                                  چهار                          دانش آموز   ــ         زرنگ

كـــدام    كتـاب  تــاريخ ؟

                              وابسته ي پيشين                          هسته                      وابسته ي پسين

                                صفت پرسشي                            اسم                      مضاف اليه

                                               كـدام                                 كتاب       ــ              تاريخ

خودآزمايي درس هفدهم  ( ساده نويسي ) صفحه 88 و 89

1 – يكي از بهترين و مؤثرترين وسايل كسب مهارت در انواع نوشتن ، خواندن ،اين است كه  مطالب گوناگون علمي ، ادبي وهنري  را بخوانيم و نيز  از خواندن مطالب فلسفي وديني آموزنده و آگاهي دهنده دريغ نورزيم تا بتوانيم از اين گونه مطالب در مواقع گوناگون استفاده كنيم  .

- هنگام مطالعه بايدمطالب مورد نظر را به دقت بررسي كنيم ومورد تجزيه وتحليل قرار دهيم ، همچنين نكات مهم را يادداشت وگرد آوري نماييم .

1- به لطف خداوند ، سال ها به مطالعه و پژوهش در مثنوي معنوي مولوي سرگرم بودم . در اين راه بارها به دشواري ها و پيچيدگي هايي برخورد نمودم و از طريق مراجعه به شرح و تفسيرهاي گوناگون ، برخي از آن مشكلات حل شد و بعضي هم چنان باقي ماند .

2-  مستعمل : كهنه ، فرسوده  /  علي هذا  :  از اين رو ، بنابراين(معين)،لاجرم،ازيرا(دهخدا)   /   كانديدا  : نامزد ، داوطلب

   من غير مستقيم  : غير مستقيم    / علي كل حال :به هر صورت . در(به) هر حال  / در مقطع كنوني :اكنون ، در حال حاضر .

4 – (پاسخ زير بازگردانی اين داستان است و با شاخ و برگ دادن و توصيف مناظروجزئيات می توان نوشته را باز نويسی کرد.)

خود آزمايي درس شانزدهم : ( گروه اسمي 2 ) صفحه 81 و 82

1- كودك :  همان كودك ،‌ هيچ كودكي ، يك كودك ، دومين كودك ،‌ كوچك ترين كودك ، كدام كودك ؟ چه كودكي ؟عجب كودكي !

كـار :  آن كار ،‌هر كار ،‌ هزار كار ، آخرين كار ، سخت ترين كار ،‌چند كار ؟‌ عجب كاري !

نتيجه  :  اين نتيجه ، فلان نتيجه ، يك نتيجه ، دومين نتيجه ، عالي ترين نتيجه ،‌ كدام نتيجه ؟ چه نتيجه اي !

داستان : همين داستان ، چند داستان ،‌ چهار داستان ،‌ اولين داستان ،‌ جذاب ترين داستان ،‌ چند داستان ؟ عجب داستاني  !

2 – صفت شمارشي   سه ايالت اسلامي        /   صفت شمارشي      پنج شهر مهم       /  صفت اشاره    اين نتيجه

صفت اشاره    اين منظور / صفت عالي    بزرگ ترين روزنامه ي اجتماعي زمان خود  /  صفت اشاره    آن چند روز اختفاي خود

/صفت عالي    كوبنده ترين مقاله ها / صفت اشاره     اين شهامت /صفت مبهم     هيچ كس/  صفت تعجبي      چه روزهاي سختي

/ صفت اشاره     آ ن روزها  / صفت مبهم    هيچ فرد يا گروهي /صفت مبهم      چند گروه و دسته /   صفت پرسشي    كدام طرز تفكر

خود آزمايي درس پانزدهم : ( زبان شناسي چيست ؟( 1 ) صفحه 77

1- زبان شناسي مثل همه ي علوم ديگر – از روش هاي رايج در تحقيقات علمي ( مشاهده ، تجربه ،‌آزمايش و فرضيه سازي ) استفاده

مي كند .

2- زبان شناسان براي حل مشكل دگرگوني زبان ،‌ عامل « زمان » را كه موجب تحول وتغيير در زمان مي شود ،‌كنار مي گذارند و مطالعه ي تغيير و تحول زبان را به شاخه اي ديگر از زبان شناسي  - به نام زبان شناسي تاريخي – مي سپارند .

3-    مطالعه و تحقيق در يكي از گويش هاي مختلف جغرافيايي ،‌ اجتماعي و . . .

4-     باران ملايمی، نم نم مي باريد ، به طوري كه زمين را اندکی خيس مي كرد .

-   از اين منطقه ، انواع خرما به دست مي آيد(به عمل می آيد) و در آن حيوانات بسيار گوناگوني زندگي مي كنند .

خود آزمايي درس چهاردهم ( توصيف ) صفحه 73

1 – تكليف دانش آموزي است .

2 – توصيف گرماي طاقت فرساي يك روز تابستاني

 در نوشته ي نخست ( بهار گذشته دو سال بود . . .) ، فضايي طبيعي وصف شده است كه با جانواران و انسان دشمني دارد . نويسنده با شرح تأثيـر گرما در خـاك ( ترك مي خورد و از هم مي پاشد ) ، در جـانـوران ( حيوان ها واقعا ديوانه مي شدند ) و در انسـان ( احساس مي كردي چشم هايت مي خواهند از حدقه بيرون بپرند ) و هم چنين با تعبيرهاي كنايي قوي ( درست در جهنم باز شده بود ) ، داغي تنور آساي هوا را چنان به وصف در آورده است كه خواننده آن را حس مي كند .

 توصيف صحنه اي از زندگي عشايري در دامن كوهساران و دراوايل بهار 

درنوشته ي دوم نويسنده براي برانگيختن احساسات و عواطف نسبت به سنت هاي گذشته و توجه دادن به آبشخورهاي نخستين فرهنگي وملي و تشويق خواننده به بازگشت ورويكرد به خواستگاه ، به توصيف هايي د ل انگيز از محيط روستا دست زده است ؛ ( بوي شبدر دوچين يا صداي بلدرچين يك دم قطع نمي شود ) و سرانجام ،‌عواطف انسان دوستانه ي او را تحريك مي كند ومي نويسد :‌ « بيا تا هوا ترو تازه است و مادر چشم به راه توست »

خلاصه اين كه نويسنده براي اثر بخشي بيش تر ،‌ از توصيف زيبايي ها و مناظر طبيعت بهره مي گيرد .

3 – احرار  _←  حـر  ،  قلاع  _←  قلعه   ،  قرا _←  قريه ( قاري مفرد كلمه ي « قرّا » است )  ، ادلـه_←   دليـــــل  ،‌

نسخ  _←   نسخه ،‌ فلاسفه_←  فيلسوف  ،‌  تجار_←  تاجر   ،‌  مكاتيب _←  مكتوب ،‌  مكاتب _← مكتــب ،‌

رعايا    _←  رعيت  ،‌ نواحي _←  ناحيه ،  معاني _← معني  ،‌  اجانـب _←   اجنبـي  ،  اشيــا  _←   شـــي ء

4 – استيفا از كار_←  استعفا از كار ،‌ خورده فروشي _←  خرده فروشي  ،‌  تمريادبــود  _←  تمبــر يادبـــــود

 روغن مايه _←  روغن مايع .

    خود آزمايي درس دوازدهم : ( گروه اسمي 1 ) صفحه 63

2 – مثال : نوع  الف ) مي شود آن را جمع بست : نوع ها ، انواع    ب ) ي نكره مي گيرد : نوعي پارچه 

پ ) آن و اين مي گيرد : اين نوع پارچه     ت ) در جمله نقش مي پذيرد : اين نوع را مي پسنديد ؟ نوع پارچه را عوض كنيد .

اسم : پارچه ها ، قيدها ، معرفه ها ، ديوارها ، ساختمان ها ، شعرها ، شعرا

خود آزمايي درس يازدهم : ( مقايسه ) صفحه 55

1 – فعاليت دانش آموزي است .

1-    تكليف دانش آموزان است .

2- هل يستوي الأعمي و البصير أفلا تتفكرون . ( انعام /50 ) – لا يستوي الخبيث و الطيب . . .  ( المائده / 100 )

-          لا يستوي اصحاب النار واصحاب الجنه . ( الحشر / 20 )

4 - « آزادي » را با چيزهايي مي توان سنجيد كه ميان آن ها همساني و سنخيت و پيوند باشد . اين پيوند مي تواند همانندي يا ناسازي باشد . مانند : آزادگي و بردگي / آزاري و آزادگي / پرنده و آزادي / آزادي و اسارت و.  

5 – تشابه ها : هر دو محيطي آموزشي هستند . / در هر دو ،‌هدف تعليم و تربيت است  . / در هر دو تصوير ، حضور دانش آموزان محسوس است كه به آموزش مشغول اند .

تفاوت ها :  تصوير نخست ، نظام مكتب خانه اي قديم را نشان مي دهد و دومي مدارس سبك جديد را .

-   در تصوير دوم ، نقش ابزارهاي كمك آموزشي آشكار است ولي در تصوير اول اين ابزارها نقشي ندارند .

-          در تصوير اول ، تنبيه بدني دانش آموز ،‌ رايج است ،‌ ولي در دومي چنين نيست .

-   در تصوير نخست ، شيوه ي نشستن دايره اي است اما در تصوير دوم ، دانش آموزان بر اساس نظم ميز و صندلي ها نشان داده شده اند و . . . .  

6 – جانا _←  جاني ،‌از جان ودل  /  دوما_←  دوم  /  سوما_←  سوم / تلفنا _←   نلفني/ زبانا _←   زباني/ تلگرافا  _←   تلگرافي  

باغات _←  باغ ها / گرايشات  _←  گرايش ها

خود آزمايي درس دهم ( ويژگي هاي فعل 2 ) صفحه 51

1 – مادر كودكش ر اخواباند / خوابانيد .

-          سخنان بزرگمهر را به اطلاع مردم ايران رساند / رسانيد .

-          خون جگر ديو سپيد را در چشم كاووس چكاند / چكانيد .

-   اكوان ديو قطعه اي از زمين را كه رستم بر آن خوابيده بود ،‌بريد وبر سر دست چرخاند  / چرخانيد .

-   رستم بار ديگر رخش را تا محل حادثه دواند / دوانيد و به سرعت خود را به آن جا رساند / رسانيد .

2 -  گذرا به مسند

-          جمله ي اول ،گذرا به مسند .  جمله ي دوم ، گذرا به مفعول

-          گذرا به مفعول

خود آزمايي درس ششم  ( شكل هاي زبان ) صفحه 33

1 - گونه ، لهجه ، گويش .

2 - «خوراك زبان » : در اين تركيب زبان نام عضوي از بدن است .

«زبان رنگ ها » : در اين تركيب زبان به صورت استعاري به كار رفته است و تعريف زبان شامل آن نمي شودو بيانگرحالت روحي ورواني است .

«زبان فارسي » : يكي از زبان هاي واقعي و انساني است و تعريف زبان شامل آن مي شود. زبان  وسيله اي براي ايجاد ارتباط و انتقال پيام است .

«زبان پـرنـدگان » «صـداي پرندگان » ، مفـهوم اســتعاري دارد ؛ چون آواهايي كه پرنـدگان – به صورت غريزي يا تقليدي – توليد مي كنند

 ويژگي هاي زبان انساني را ندارند .

3 - موجب مي شود انسان به امكانات پيچيده و گسترده اي دست پيدا كند ، به طوري كه با تعداد محدودي از آواها (واج ها ) نشانه هاي بسيار زيادي بسازد ( واژه ها ) و با اين نشانه ها بي نهايت پيام و جمله توليد كند .

خود آزمايي درس پنجم  ( ويرايش ) صفحه 24 و 25

1-    بند اول : از«ما درزندگي روزانه با نزديكان ، دوستان و …تا خارج مي سازد . »

بند دوم : از«شما خود درزندگي بارها نياز به نوشتن را …. تا پاسخ مي دهد .»

بندسوم : از« ممكن است گفته شود كه بي سوادان … تا عينك سودآور آنان مي شوند.»

الف ) كاربرد «ويرگول» ميان چند كلمه كه بيانگر اسناد واحدي مي باشند و در حقيقت ،‌ مي توان آن را با واو عطف برابر دانست ؛ مانند : 1- ما در زندگي روزانه با نزديكان ، دوستان ، هم شاگردان ، معلمان و كسان ديگر به زبان پيام هايي را رد و بدل مي كنيم .(در کتاب به غلط بين هم شاگردان و معلمان « و » گذاشته شده است .)  2- حذف نوشته ها از زندگی يعنی حذف همه ی مکاتبات ، همه ی مطبوعات ، همه ی کتاب ها ، همه ی آگهی ها ، همه ی اسناد حقوقی و بازرگانی و خلاصه همه ی آن چيز هايی که در حيات مادی  و معنوی ما و حتی در معاش عادی روزانه ی تنيده شده اند .  

ب) وجود « نقطه » در پايان جمله هاي خبري ؛ مثل در لحظاتی نيز با خود و در دل سخن می گوييم که همان گفتار درونی است.  

ادامه مطلب 

خودآزمايي درس چهارم  ( جمله واجزاي آن ) صفحه 20 و 21

1 – قدر وقت را بدانيم : جمله اي سه جزئي با مفعول كه نهاد آن صفر است ( گزاره ي اين جمله دو جزء دارد : مفعول + فعل )

                                                                       جمله

                              نهاد                                                                      گزاره

                                                                                          مفعول                            فعل

                                                                                       قدر وقت را                      بدانيم

مدير آموزشگاه ما را نشناخت . ( جمله اي سه جزئي با مفعول ) گزاره ي اين جمله دو جزء دارد : مفعول +  فعل .

خودآزمايي درس سوم  ( مروري بر نگارش دوره ي راهنمايي ) صفحه 15 و 16

1 – يكي بود يكي نبود . غير از خدا هيچ كس نبود .  پيرمرد خار كني بود كه هر روز به بيابان مي رفت و خار جمع مي كرد،(يا با رفتن به بيابان خار جمع می کرد )  روزی به هنگام جمع آوری خار،يك مرتبه (ناگهان) چشمش به  كوزه اي پر از اشرفي افتاد . آن را برداشت و به خانه شان رفت . هنگام شب به زنش گفت :‌اين كوزه بايد متعلق به حاكم باشد كه آن را در بيابان  مخفي كرده است پس بهتر است آن را به حاكم تحويل دهم(بر گردانم) . حاكم حتماً‌پاداش خوبي به من مي دهد . زن كه ساده دلي  شوهرش را ديد ، نيمه شب اشرفي ها را برداشت و به جاي آن ها كلوخ ريخت . فردا صبح زود ، خاركن به جاي رفتن  به صحرا به قصر حاكم رفت. وقتي به قصر رسيد متوجه نبود اشرفي ها شد(متوجه شد اشرفی ها نيست ) ‌امّا راه برگشت هم نداشت . با تـرس ولرز پيش حاكم رفت  و گفت : من  خاركن پيـری هـستم و يك گـاو دارم و شيـرش را با اين كلوخ ها وزن مي كنـم و بـه مـردم

 مي فروشم ، براي اين كه مطمئن شوم كم فروشي نمي كنم ،‌مي خواستم كلوخ هايم را با وزنه ي دربار آزمايش كنم(بسنجم) تا از درستي وزن آن ها خيالم راحت شود (آسوده خاطر شوم ).

حاكم كه درست كاری پيرمرد را ديد ، او را تشويق كرد ويك مشت اشرفي به او داد . پيرمرد خوشحال و شادم به خانه برگشت .

تفاوت دو نوشته : هيشكي _←هيچ كس / يه _←  يك /  مي رف _←  مي رفت /  بيابون_←  بيابان / وختي_←  وقتي / 

داش _←  داشت / خارا رو _←  خارها را / يهو _← يك مرتبه ( ناگهان) /  چشش _←  چشمش /  او نو_←  آن را  /

خون شون_← خانه شان /  بايس _←  بايد / قايمش كرده _←  مخفي كرده است  / هر روز مي رفت بيابون _←  هر روز به بيابان مي رفت  ./

خود آزمايي درس دوم (جمله ) صفحه 11 و 12

1-                                                                 جمله

                          نهاد                                                                            گزاره

                   علماي بزرگ                                                    دائم در لشكرگاه رفت و آمد داشتند .

                   غزالي                                                              از برخورد با آن ها بهره ها يافت .

                                                                                         با بعضي از آن ها مناظره مي نمود .

                                                                                         شايد از بسياري از آن ها استفاده مي كرد.

            اين آشنايي با علماي مختلف                                    نام و آوازه ي او را بلند مي كرد .

                 خواجه نظام الملك                                             وي راهرروز بيش تردرخوراحترام ونواخت مي يافت.

2 – سعدي وحافظ. . .              

- شاهنامه . . .

- كاوه ي دادخواه . . .

- شناسه . . .

- نهاد. . ..

- مغولان . . .                                                   

خودآزمايي درس اول( زبان ) صفحه 5 و 6

1- فرا گيري زبان بر اساس توانايي بالقوه ي انسان وبه تدريج و به طور طبيعي انجام مي گيرد؛ به همين دليل ، به نظر مي رسد كه استفاده از آن آسان است . همان طور كه كودك راه رفتن را با همه ي دشواري اش ،به طور ناخود آگاه فرا مي گيرد .

2-  شناخت زبان به دليل پيچيدگي ، گستردگي و … دشوار است ؛ همان طور كه شناخت زندگي يا شناخت فكر و ذهن انسان دشوار به نظر مي رسد ؛ زبان ، نمود ذهن پيچيده ي انسان است . دليل ديگر اين است كه ما مي پنداريم چون طرز استفاده از زبان را مي دانيم ، پس خود آن را هم مي شناسيم و سعي در شناخت زبان را اغلب بيهوده مي دانيم ؛ مثلاُ  اكثر ما رانندگي مي كنيم . اما در هنگام رانندگي از تك تك عملياتي كه انجام مي دهيم تا اتومبيل را سالم به مقصد برسانيم ، آگاهي نداريم . البته پيچيدگي دانش زباني از اين هم فراتر است و حتي هنوز براي زبان شناسان چگونگي فرا گيري اين زبان پيچيده توسط كودك در كوتاه ترين زمان ممكن – كه البته در مقايسه با دانش فرا گرفته كوتاه مي نمايد ـ  يكي از شگفتي هاست .

3-ديو ، سيمرغ ، هما ، پري دريايي ، ققنوس .

4- كيوي ، موبايل ( تلفن همراه ) ، كامپيوتر ( رايانه ) .

5-خير ، همان طور كه به سادگي راه مي رويم امِا فرايند راه رفتن ـ چگونگي حفظ تعادل و فرمان هاي مغز ، را نمي شناسبم ، از زبان نيز استفاده مي كنيم . حال آن كه شناخت زبان موضوعي متفاوت است .

6-زبان ، نظام، ارتباط، پيام رساني ، انسان .

7- نامه مي نويسيم ، كتاب مي خوانيم ، فيلم مي بينيم ، سخنراني مي كنيم و…